“In Haarlem zag ik in een kerk een koorhek van messing dat in de loop van de jaren donkerbruin was verkleurd. De verkleurde laklaag zijn ze nu aan het verwijderen. Vervolgens hoef je het messing zelf alleen maar te poetsen, zodat het weer geel-glimmend wordt. Dan kan er een nieuwe laklaag op, om het messing weer van de lucht af te sluiten.”Koos Jonker is Inkoper bij MCB Specials, onder andere van messing. Het materiaal spreekt hem aan: “Het is een bijzonder materiaal met een eigen aanpak.”
Hoe wordt messing gemaakt?
“Messing is een legering van koper en zink. Koper kennen we natuurlijk al 10.000 jaar, veel langer dan staal, RVS of aluminium. Koper werd bij toeval tot messing gesmolten met calamiet, een zinkerts. Zink zelf was destijds nog onbekend.”
“Je kunt messing dus niet, als erts, delven in een mijn. Het wordt gemaakt van de ertsen koper en zink. Door de verhouding koper – zink te controleren en eventueel andere elementen, zoals lood, toe te voegen, kunnen messingsoorten met specifieke eigenschappen worden gemaakt. Lood (Pb) is bij de verspaning waardevol, omdat het een goede spanenbreker is. In de norm van messing staat een enorme lijst met legeringen: er is heel veel mogelijk.”
“Let wel op: ijzer roest, maar koper, messing en zink oxideren ook. Ze krijgen ook een laag, maar die ziet er anders uit dan bij ijzer. Messing wordt namelijk donkerbruin en kan zelfs groenig worden, net als koper. Dat is vanwege een reactie met zuurstof. Door het metaal af te sluiten van de buitenlucht, zou je dat kunnen voorkomen. Zodra de laklaag beschadigt, zal het oxidatieproces echter weer haar gang kunnen gaan”.
“Zuren werken ook in op het metaal en zorgen voor verkleuring. Houd er rekening mee dat het zweet wat op onze handen zit ook zuur is. Als je met je vingers aan het materiaal zit, zullen er donkere vlekken ontstaan. Door het metaal “op te schuren” met koperpoets of Brasso (verkrijgbaar in de supermarkt) is het weer mooi glimmend te maken”.
Recycling van messing
“Messing wordt gezien als de standaard in het verspanen (boren en draaien). Alle andere materialen worden hiermee vergeleken. Doordat het zoveel verspaand wordt, ontstaat er ook veel afval. Dat is echter prima om te smelten en daarom is inleveren rendabel.”
“Gerecycled messing is net zo goed als nieuw messing. In de fabriek zorgt men dat er geen vervuiling plaatsvindt. Messingfabrieken gebruiken zelf veel schroot in hun productie, omdat het goedkoper is dan nieuw materiaal. Bovendien verbruiken we wereldwijd meer koper dan dat er uit de grond wordt gehaald. We hebben recycling dus nodig!”
“Als er eisen worden gesteld aan het loodgehalte in messing, bijvoorbeeld wanneer het in aanraking komt met drinkwater of voedsel, zijn er ook messingsoorten met minder of geen lood. In EcoBrass is bijvoorbeeld silicium verwerkt. Dat verspaant echter een stuk minder goed, waardoor de bewerking dus een stuk moeilijker is.”
Heb je vragen over messing? koos.jonker@mcbspecials.eu, 036 5495 141